Na rozpoczęcie sezonu zimowego wybieramy się z Michałem do Doliny Kieżmarskiej – stwierdzamy, że idąc na kolejną z krótkich „piątkowych” dróg niedaleko schroniska będzie blisko, szybko i nie za trudno. Tym razem wybór pada na drogę Veliča (ok. M5+) na Kieżmarskiej Buli – dodatkową zachętą jest opis na Drytoolingu, według którego jest ciekawie i ewidentnie. Tak też jest, jednak jak wiadomo zima rządzi się swoimi prawami i przy słabych warunkach oraz zbyt luźnym podejściu akcja zajmuje nam dużo więcej niż planowaliśmy. Drogę polecamy ale mimo niewielkiej długości należy raczej do kategorii poważniejszych w tej wycenie - zarówno jeśli chodzi o wspinanie jak i asekurację.

Tradycyjnie po zakończeniu sezonu - krótki tekst oraz zestawienie przejść wraz z linkami do relacji. Tym razem w Tatrach udało powspinać się na 31 drogach (26 ukończonych), co przełożyło się na ok. 150 wyciągów/5500 metrów. Było kilka wymarzonych celów, łatwiejsze klasyki oraz trochę taternictwa eksploracyjnego. Również wizyty w Alpach okazały się owocne, nie wliczając wielowyciągów na Sardynii* wyszło 17 dróg, ok. 260 wyciągów/9500 metrów i co ważne - w większości były to piękne linie. Na blogu pojawiła się również aktualizacja bardzo ważnego dla mnie opracowania Polecane drogi w Tatrach (w tym TOP100), podzielonego na drogi łatwiejsze (LINK) i trudniejsze (LINK). Tekstu uzupełniającego i nowych zdjęć doczekała się też lista klasyków w Dolomitach (LINK).

Po dwóch długich i wymagających dla nas drogach, w niedzielny poranek ciężko podnieść się z łóżka, a ręce bolą nawet przy trzymaniu kubka z kawą 😊. Ania stwierdza, że może iść się wspinać tylko na coś krótkiego i przyjemnego, odrzucamy więc mój lekko abstrakcyjny pomysł by zrobić coś jeszcze na Anićy – tym bardziej, że na 12-tą prognozowany jest deszcz. Finalnie wybieramy się ze znajomymi na Šaleškiego (5b, 140m), zlokalizowanego na północnej ścianie Filara Stup. Droga to ciekawy cel dla osób szukających przystępnych klasyków w rejonie, szczególnie gdy do dyspozycji jest niewiele czasu.

Drugiego dnia pobytu w Paklenicy wybieramy się na ścianę, dla której zawsze warto tutaj wracać - Anićę Kuk. Po przejściu na niej kilku pięknych klasyków czas na przesunięcie poprzeczki i zmierzenie się z następną pozycją na „liście marzeń” - Jenjavi (7a+, 400m). Pierwsze przymiarki miały już miejsce na wiosnę, gdy zmieniliśmy cel po nieudanej próbie klasycznego przejścia drugiego wyciągu. Gdy już wydawało się, że kolejna okazja pojawi się najwcześniej w przyszłym roku, w listopadowy weekend trafiło się okienko pogodowe. I w ten oto sposób na sam koniec sezonu udało się spróbować sił na jednej z najtrudniejszych i najładniejszych dróg wielowyciągowych jakie robiliśmy.

Kolejna wizyta w Paklenicy czyli jednym z nielicznych miejsc, gdzie mając do dyspozycji trzydniowy listopadowy weekend, przejść można trzy piękne wielowyciągowe drogi o dowolnych trudnościach. W piątek po nocnej podróży udajemy się z Anią na drugą po Anićy najciekawszą ścianę – Debeli Kuk i drogę Johnny (7a/VIII, 240m). Cel jak na „rozgrzewkę”, niewyspanie oraz plan na dzień kolejny dość ambitny, chcąc jednak dobrze wykorzystać ostatnie dni sezonu letniego nie ma się co oszczędzać 😊. Po 10 minutach spaceru mijamy efektowną ścianę południową, skręcamy w lewo przed mostkiem i podchodzimy skałami pod start drogi - na ścianie wschodniej. Kilkanaście metrów dalej tabliczką oznaczona jest Senza Pieta (6b+) – inna piękna linia, którą przeszliśmy na wiosnę (RELACJA).

Drugiego dnia pobytu nad Zielonym Stawem Kieżmarskim (31.10 robimy świetne Pająki na Jastrzębiej Turni) udajemy się do Doliny Jagnięcej by po raz pierwszy powspinać się na Koziej Turni (słow. Kozí štít, 2107 m). Widoczna z doliny rozległa ściana południowa oferuje sporo dróg (m.in. ładny i wyposażony w stanowiska piątkowy Filar Lehotsky'ego), my jednak wybieramy położoną dużo wyżej płytową ścianę południowo-zachodnią. By się pod nią dostać podchodzimy żlebem (ścieżka) opadającym ze Skrajnej Koziej Szczerbiny, oddzielającej Kozią Turnię od Koziej Kopki. 

Po dniu przerwy wracamy w Tatry by końcówkę długiego weekendu spędzić w Dolinie Kieżmarskiej. Po dotarciu nad Zelené pleso od razu ruszamy pod południowo-zachodnią ścianę Jastrzębiej Turni na świetne Pavúci lezú do neba (pol. Pająki idą do nieba, VIII-/VIII). Gdy rok temu zjeżdżając ścianą po Smrťi Vegetariánom (RELACJA) ujrzałem bajeczną płytę na ostatnim wyciągu, od razu wiedziałem, że trzeba będzie na nią wrócić! Niepokój wzbudzała jednak dolna część drogi – nie tylko ze względu na przewieszenia zwieńczone pasem okapów, ale i niejasny przebieg. Gdy jednak pod koniec sezonu pojawia się okazja, decydujemy się podjąć wyzwanie - jestem gotów na prowadzenie, a Ania godzi się na wsparcie w realizacji kolejnego taternickiego marzenia.

Ostatnia sobota października zapowiada się ciepło i słonecznie, dlatego w Tatry jedziemy ponownie już kolejnej nocy po powrocie z Młynarczyka (RELACJA). Ponieważ czasu na fizyczny i psychiczny odpoczynek za wiele nie było, tym razem ma być przyjemnie, lito i z szybkim podejściem 😉. Wpadam w końcu na pomysł by wrócić dla Ani na kolejną świetną linię na południowej ścianie Kieżmarskiego - Kriššáka. Dzięki znajomości drogi, szybko prowadzę dolną część (V), odcinek Rampą i pierwszy wyciąg nad nią, a partnerka zgarnia danie główne czyli piękne Płyty Kriššáka (VI+).

Młynarczyk to jedna z bardziej „honornych” tatrzańskich ścian – o jej klasie stanowią nie tylko wymagające linie (od VI do X-), ale również przygodowe podejście i niebanalne zjazdy. Skała przypomina tą z Kazalnicy, podobnie zresztą jak tam często jest mokro – idealne warunki do wspinania zdarzają się dość rzadko. Gdy więc pod koniec października nadchodzi kilka słonecznych dni, mimo niskich temperatur i krótkiego dnia postanawiamy z Szymonem wybrać się na planowaną wspólnie od dawna Szewską Pasję (VII+). Czeka nas porządna taternicka przygoda ze sporą huśtawką emocji.

Wizyta na pięknych płytach południowej ściany Baranich Rogów – jakiś czas temu rekomendowałem tu świetne Indiańskie Lato (VII-, RELACJA), teraz przyszła pora na łatwiejszą, choć chyba równie ciekawą drogę Traja kamaráti (V+). Mimo niskiej temperatury i zalegającego powyżej 2000 metrów śniegu, wysoko położone słoneczne wystawy pozwalają na wspinanie w suchym i ciepłym granicie. Na celowniku jest co prawda droga na innej ścianie, ale ponieważ jest mokra - zmieniamy plan i decydujemy się nadrobić zaległości związane z jedną z ładniejszych tatrzańskich piątek, z której roztacza się piękny widok na okolicę Doliny Pięciu Stawów Spiskich.

W Tatrach robi się wreszcie cieplej i słonecznie, ale ponieważ na wyżej położonych ścianach zalega jeszcze trochę śniegu, umawiam się z Dawidem na położoną w dolnej części Doliny Młynickiej Turnię nad Skokiem. Naszym celem jest Tatarkova cesta (VII+/VIII-), której wizytówką jest imponujący okap - okazuje się jednak, że ciekawego wspinania jest znacznie więcej! Po przejściu drogi bawimy się jeszcze na znanej mi już doskonale płycie Pre Jarku (IX-, opis całej drogi TUTAJ), która jak kiedyś wspominałem zalicza się do najładniejszych tego typu formacji w Tatrach.

Gdy po kilku tygodniach opadów i niskiej temperatury w Tatrach pojawia się szansa na krótkie okno pogodowe, wybieramy się na południowo-wschodnią wystawę Skrajnej Liptowskiej Turni (słow. Kozia Stena). Wysoka na około 300 metrów ściana oferuje kilkanaście dróg (najwięcej „piątek” i „szóstek”), prowadzących atrakcyjnym skalnym terenem, poprzetykanym trawiastymi fragmentami. My podczas pierwszej wizyty postanawiamy przejść jedną z linii w obrębie prawego filara – już na miejscu decydujemy, że będzie to Suma wszystkich strachów (VI+, wytyczona w 2011 roku przez J. Muskata i A. Paszczaka.

Zlokalizowana w Niskich Tatrach Demänovská dolina to jeden z najlepszych sportowych rejonów wspinaczkowych na Słowacji. Do dyspozycji jest (stan na 2022, kiedy pojawił się nowy przewodnik) pięć sektorów z drogami w pełnym zakresie trudności i w różnorodnych formacjach. Sporo skał wystawionych jest na południe, dzięki czemu można się na nich wspinać do późnej jesieni lub wczesną wiosną, gdy wkoło zalega jeszcze śnieg. Wapień jest w większości bardzo dobrej jakości i zapewnia porządne tarcie, asekuracja bezpieczna - do tego każdego roku sporo dróg zyskuje nowe przeloty. Na cyfrę nie ma co się raczej nastawiać - wspinanie jest często wymagające i techniczne, niemniej jednak daje sporo satysfakcji. Dodatkową zaletą jest świeże górskie powietrze i piękne widoki 😊.

Wapienny rejon niedaleko wsi Priedhorie (większe miasto w pobliżu to Povazska Bystrica) podzielony na trzy sektory: Górne i Dolne Skały (Zlata, Bronzova, Strieborna, Pyramida), Podkova i Sokolie. Największa i najbardziej atrakcyjna pod kątem wspinaczkowym jest skała Zlatą (opisywana też jako Horne Skaly). Szeroki mur oferuje ponad 50 dróg o długości dochodzącej do 30 metrów, ściana wystawiona jest na południe i położona jest na wysokim zboczu ponad lasem – nadaje się więc szczególnie na wiosnę i jesień. W upalne dni lepiej powspinać się na niższych sektorach.

Pomimo kiepskiej prognozy pogody wybieramy się czteroosobową ekipą na położoną w Dolinie Wielickiej południowo-zachodnią ścianę Wielkiej Granckiej Baszty. Ania z Mateuszem na celownik obierają Środkową Depresję/Lewe Zacięcie (IV+), podczas gdy ja z Dawidem postanawiamy zmierzyć się z Rozlúčka so slobodou (VIII-) – po przetłumaczeniu na polski czeka nas więc Wieczór Kawalerski 😉. Droga to ciekawe połączenie górskiej przygody ze sportowymi akcentami – poza gotowymi stanowiskami zjazdowymi kilka stałych punktów znajdziemy na najtrudniejszych fragmentach oraz dla orientacji, resztę pokonujemy na własnej asekuracji.

Gdy po zakończeniu klubowego obozu okazuje się, że przez kilka dni w Dolomitach będzie słonecznie, postanawiamy w ramach dogrywki wybrać się na południową ścianę Marmolady. Na ten wielki skalny mur wracamy po dwóch latach - za pierwszym razem wybrana linia (Don Quixote, relacja TUTAJ) nie zachwyciła urodą, tym razem ma być jednak inaczej, kombinacja Vinatzer-Messner jest bowiem uważana za jedną z ładniejszych i ciekawszych spośród tych bardziej przystępnych (oryginalna wycena to VII-, współcześnie ok. 6b+/VII+). Droga Vinatzera w dolnej części ściany Punta Rocca prowadzi kominami i zacięciami, wyżej charakter wspinania zmienia się z fizycznego w techniczny – startująca ze „Środkowej Półki” Direttissima Messnera przecina wielkie połogie płyty.

Dzień po wspinaniu z Anią na Torre Piccola Falzarego (RELACJA) wracam na sąsiednią ścianę Torre Grande z Adrianem – naszym celem jest jedna z piękniejszych sportowych linii w Dolomitach – prawie 300-metrowa The Wall. Droga opisywana jest jako techniczna i wymagająca, z kilkoma solidnymi wyciągami w przedziale 6b-6c, a ostatnim zdecydowanie trudniejszym za 7a/7a+ (choć jest i wariant za 6b), wszystko w doskonałej skale i przy świetnej stałej asekuracji. Mimo iż pogoda nie rokuje na trudną (dla nas) drogę (rano jest zimno i deszczowo), jesteśmy mocno zmęczeni tygodniem intensywnego działania, a kolega musi wieczorem wracać do Polski – nie odpuszczamy i postanawiamy spróbować, licząc że uda się fajnie powspinać chociażby na kilku wyciągach.

Piątkowy poranek na klubowym obozie wita nas opadami – po kilku słonecznych dniach, które intensywnie wykorzystaliśmy nie jest to duży problem, aczkolwiek i tak fajnie byłoby się powspinać! Na szczęście w Dolomitach opcji na takie okoliczności jest bardzo dużo – z opracowanej przeze mnie Listy Polecanych Dróg bez problemu wybrać można co najmniej kilka łatwo dostępnych i błyskawicznie schnących po deszczu ścian. Jednymi z nich są położone w okolicy Passo Falzarego południowe i zachodnie wystawy Lagazuoi oraz Turni Falzarego. Podjeżdżamy więc do położnej pod Przełęczą restauracji Strobel i pijemy pyszną włoską kawę spokojnie czekając na rozwój sytuacji.

Torre Trieste ujrzałem pierwszy raz kilka lat temu – podczas podejścia pod Torre Venezia (relacja z drogi Andrich-Fae TUTAJ). Będąc pod ogromnym wrażeniem ściany obiecałem sobie, że jeżeli tylko kiedyś mój poziom wspinaczkowy na to pozwoli – spróbuję ją przejść 😊. Okazja przytrafiła się dość przypadkowo podczas obozu klubowego AD 2022 i tak po wizycie miesiąc wcześniej na Jorassach, mam okazję zmierzyć się z kolejną wielką drogą alpejskiego wizjonera – Cassina, tym razem na największej turni w Dolomitach, określanej mianem "wieży wież" (the tower of towers). Linię na Trieste wytyczył on wraz z Rattim w roku 1935 w stylu VI+ A1, po uklasycznieniu jej maksymalne trudności to VIII-.

Tym razem wybieramy się w okolice Piz Boe (masyw Selli) - na południową ścianę Sass Pordoi. Przejeżdżając przez Passo Pordoi nie sposób nie zauważyć pięknych filarów górujących nad zielonymi łąkami – jednym z nich prowadzi wybrana przez nas droga Piaz Arete (VI/VI+), w górnej części przechodząca na filar kolejny, gdzie łączy się z jednym z największych czwórkowych klasyków Dolomitów – Mariakante. Drogę tą przechodzą tego samego dnia dwa inne zespoły z naszego klubowego obozu. Szczyt oblegany jest również przez turystów – nie tylko z powodu pięknych widoków, ale przede wszystkim dzięki kolejce umożliwiającej dostanie na niego w 3 minuty 😊.

Wizyta na majestatycznych filarach Tofany di Rozes – tym razem by spróbować sił na najsłynniejszej (m.in. wg przewodnika Bernardiego) drodze w okolicy Cortiny d’Ampezzo. Przepiękna, logiczna i niezwykle efektowna linia Constantini-Apollonio (VII+) to marzenie niejednego górskiego wspinacza, a moim było już od pierwszej wizyty w Dolomitach. Po przejściu innego, sporo łatwiejszego klasyka ściany w zeszłym roku (Constantini-Ghedina VI-, RELACJA) obiecałem Ani, że po roku wrócimy na drogę prowadzącą środkiem Drugiego Filara – udało się dotrzymać słowa i przeżyć świetną górską przygodę!

Pierwszy dzień pobytu w Dolomitach – do działania zabieramy się prosto po całonocnej podróży. Nie zważając na wczorajszy opad i niską temperaturę namawiam Anię byśmy od razu zaatakowali jeden z głównych celów – położoną na zachodnim murze Lastoni di Formin 8-wyciągową Supertegolinę, wycenioną oryginalnie na 7a (niektóre źródła podają 6c i raczej to jest bliższe rzeczywistości). Droga to jeden z nowoczesnych klasyków, oferuje piękne płytowe wspinanie w świetnej skale, z trudnościami trzymającymi w okolicy górskich siódemek, co zapewnia kilka intensywnych godzin, z bajecznymi widokami na okolice Passo Giau, Cinque Torri, Falzarego i Tofany!

Prognozy na weekend kiepskie, trzeba więc wykorzystać piękną pogodę w czwartek i wybrać się na jakąś ładną tatrzańską ścianę. Udaje umówić się z Łukaszem, który niedawno reaktywował się z działalnością taternicką i podziałał na popularnych klasykach. Dla odmiany proponuję mu linie trochę bardziej przygodowe by wyszedł trochę ze strefy komfortu 😉. Po otrzymaniu informacji, że Kazalnica jest mokra z dwóch innych proponowanych przeze mnie ścian kolega wybiera Łomnicę. Trochę krzywi się tylko słysząc, że idziemy na drogę, która jest rzadko powtarzana i której trudności nie są do końca zweryfikowane. Pocieszam go jednak, że w 2017 roku pojawiły się na niej stałe stanowiska, nie może być więc tak źle!

Niestety tym razem pogoda podczas obozu klubowego nie dopisała – zamiast kilku dni wspinania skończyło się na jednym, na dodatek nie do końca udanym… Na Superacie Młodości (VIII+/IX-) deszcz dopada nas po przejściu dwóch wyciągów i patentowaniu ostatniego, na klasyczne przejście trzeba będzie więc wrócić. Fajnie było jednak zmierzyć się z tą zaledwie 80-metrową, ale bardzo ciekawą drogą – zamieszczam krótki opis i kilka zdjęć by zachęcić do powtórzeń. Gdy przestaje padać próbujemy jeszcze Kosmołatę (VII-) ale tutaj kończy się dużo szybciej – rozlewa się na dobre. PS. Na Superatę wracam rok później po przejściu Wachowicza (RELACJA) - historia powtarza się jednak i trzeci wyciąg robimy z Romkiem w deszczu stylem AF. Może kiedyś będzie okazja do kolejnej próby 😊.

W związku z zapowiadanymi na wczesne popołudnie burzami postanawiamy podziałać na nisko położonej i szybko dostępnej ścianie. Po powrocie z Filara Walkera nie mam zresztą ochoty na chodzenie, przydałoby się za to podszlifować formę sportową 😊. Finalnie lądujemy w Dolinie Młynickiej, na kolejnej ciekawej ospitowanej linii w okolicy – Kancie na Skrajnym Solisku (słow. Solisko Predné). Droga choć niedługa jest warta zrobienia – oferuje bardzo ładne i zróżnicowane wspinanie. Klasycznego przejścia spokojnie próbować mogą wspinacze robiący ósemki– oryginalne wyciągi poszczególnych wyciągów są bowiem zawyżone o ok. pół stopnia/stopień (autorzy pierwszego przejścia wspinali się przy bardzo niskiej temperaturze).

Legendarna linia tria Cassin-Esposito-Tizzoni zwana „królową alpejskich dróg” zlokalizowana jest na jednej z największych alpejskich ścian, zaliczanej do tzw. Wielkiej Szóstki północnej wystawie Grandes Jorasses (4208 m). O jej powadze nie decydują trudności techniczne (max 6a+) ale długość (ok. 2 km wspinania i 1,2 km przewyższenia), zalodzenie i słaba jakość skały oraz niebezpieczeństwa obiektywne jak spadające kamienie czy szczeliny na lodowcach pokonywanych podczas żmudnego zejścia. Podjęcie wyzwania wymaga więc nie tylko odpowiedniego doświadczenia, ale i zaufania do partnera, dobrej logistyki, pogody i warunków, odporności fizycznej i mentalnej oraz szczęścia. To wszystko jednak sprawia, że Filar Walkera jest czymś więcej niż drogą – to alpinistyczne przedsięwzięcie w pięknej, surowej górskiej scenerii.

Dzień po przejściu kapitalnej Amazonii (RELACJA) wracamy na Nantillons i na celownik obieramy kolejną perełką na ścianie – Guy-Anne (6a+). Wczoraj w trudnościach przyszło zmierzyć nam się z szerokimi rysami, wizytówką dzisiejszej drogi są dla odmiany dwie przepiękne rysy na palce. Podstawowa wersja drogi ma sześć wyciągów, mając więcej czasu wspinanie można przedłużyć do dwunastu (w tym cztery wspólne z Amazonią), taka kombinacja nosi nazwę Guy-Anne l’Insolite. Po krótkim spacerze pod ścianę szybko namierzamy ewidentne zacięcie, którym startuje nasza droga i zaczynamy wspinanie.

Po późnym (3 nad ranem) powrocie z 25-wyciągowego Soleila na Greponie (RELACJA) śpimy kilka godzin i mimo sporej „nieświeżości” idziemy się wspinać. W innym miejscu ciężko byłoby o motywację, mając jednak pod nosem jedne z najładniejszych dróg w Alpach nie ma mowy o odpuszczaniu 😊. Tym razem wybieramy Amazonię (6a+, 12 wyc.) na ścianie Nantillons - nie bez powodu nazywanej „Little Yosemite”. Nasza droga oferuje wspinania w rysach na dłonie oraz w technicznych „slabach” i podobnie jak większość klasyków zapewnia asekurację mieszaną – stałe stanowiska i obite płyty ale już rysy i zacięcia na własnej (przydadzą się camy 0.1 do 3, duble 0.5-2).

Tygodniowy pobyt w Alpach rozpoczynamy z Anią i Romkiem od wspinania na słonecznych Enversach. Zaraz po przyjeździe do Chamonix (i obowiązkowym burgerze w Poco Loco!) wyjeżdżamy kolejką na Montenvers i wieczorem docieramy do schroniska Envers des Aiguilles (2523m). Przed planowanym z kolegą Filarem Walkera potrzebny dobry rozwspin, plan jest więc dość intensywny – trzy drogi w dwa i pół dnia. Zaczynamy od 25-wyciągowej drogi 6b o wdzięcznej nazwie Randka Słońca z Księżycem na Grépon (3482m). Jeden z wielkich lokalnych klasyków nie zawodzi – wspinanie jest świetne, zróżnicowane i bezpieczne!

Po kilku trudniejszych drogach na niskich ścianach, tym razem wraz z Anią i Pawłem wybieram się na dłuższą wycieczkę, podczas której robimy dwie ładne i przystępne, ale rzadko powtarzane drogi - Veličkov kút (VI) na południowo-zachodniej ścianie Małego Siarkana (słow. Dračia hlava Malá) i Motykę (V) na zachodniej ścianie Szarpanych Turni. Zaczynamy od Dolinki Smoczej i po przejściu pierwszej części łańcuchówki idziemy Siarkańską Granią (słow. Dračí hrebeň) do Siarkańskiej Przełęczy, skąd docieramy pod drugą drogę. Dzień kończymy na Wielkej Szarpanej Turni – finalnie z samochodu do samochodu spory kawałek ale widoki z pięknych szczytów i grani oraz spotkanie z historią wynagrodziły niedogodności z tym związane!