Bavella na Korsyce to granitowy raj słynący z górskich ścian oferujących „yosemito-podobne” rysy i płyty oraz niepowtarzalne tafonis czyli otwory erozyjne o fantazyjnych kształtach. To jedyne poza Alpami miejsce w Europie gdzie na małej przestrzeni znajdziemy setki dróg w granicie do 400m w pełnym zakresie trudności i asekuracji. Podczas pierwszej wizyty udaje odwiedzić się sześć turni z grona najpopularniejszych – jak zwykle czasu jest za mało, a lista z celami za długa 😉. A że wspinanie okazuje się kapitalne, z pewnością jest po co wracać – tym bardziej, że granitowa wyspa skarbów idealnie uzupełnia się z wapiennymi ścianami sąsiedniej Sardynii. W kolejnych wpisach opiszę odwiedzone miejsca – na początek Pilastru di l'Alba, położony tuż nad Przełęczą Filar zwany „Bavellą w pigułce”.

Krótkie streszczenie sezonu zimowego oraz wykaz relacji, jakie pojawiły się na blogu w tym okresie, wraz z linkami do opisów dróg. Niestety stało się to co kiedyś stać się musiało - po kilku latach kolekcjowania coraz trudniejszych zimowych klasyków przyszedł słabszy sezon. Do wyjątkowo niekorzystnych warunków uniemożliwiających efektowne działanie przez większość zimy doszła kontuzja po niebezpiecznym locie, która właściwie zakończyła moje działanie. Stanęło na zaledwie 7 drogach (ok. 2120 metrów i 42 wyciągi) w Tatrach, wśród których brakło głównych celów - pozostało cieszyć z kolejnych dni w górach. Fajnym urozmaiceniem był wyjazd na Sycylię, podczas którego udało zrobić się cztery wielowyciągi. Na blogu pojawiła się też kolejna aktualizacja opracowania dotyczącego wybranych dróg zimowych w Tatrach -> Polecane drogi zimowe w Tatrach (M2 do M7+).

Korzystając z kończącego się przedsezonowego okna pogodowego po tygodniu wracam na Osterwę. Tym razem namawiam Dominika na nieco bardziej przygodowe drogi niż tutejsze klasyki - Tatarkę (VII+) na położonej na uboczu ścianie Skrajnej i Šibenicę (VII+) na Galerii. Obie zostały odkurzone w ostatnich latach dzięki niestrudzonemu Rado Staruchowi, który wyposażył je w stanowiska, dorzucił warianty i dobił spity. Pierwsza propozycja jest raczej dla koneserów – ładnego wspinania jest niewiele, kluczowy odcinek wymagający, a reszta drogi mocno porośnięta. Šibenica z nowymi prostowaniami jest już dużo lepsza i warta polecenia, aczkolwiek nie należy do kategorii dróg przystępnych jak na pół-sportową linię w tych trudnościach.

Wyjątkowo ciepła pierwsza niedziela kwietnia skusiła by wybrać się na przedpremierowe letnie wspinanie w Tatrach. Zima zapewne nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa, wysoko w górach jest mnóstwo śniegu, nisko położona Osterwa to jednak jedno z miejsc gdzie przy dobrej pogodzie działać można już wczesną wiosną. Zaczynamy od wilgotnych miejscami północnych ścian Zadniej Osterwy, gdzie robimy dwie kolejne z kilku "pół-sportowych" dróg wytyczonych w ostatnich latach – Junovą (VI) oraz Marcovą/Valentinę (VI+). Po południu przenosimy się na aż nazbyt gorącą Galerię – po mojej nieudanej próbie na czymś trudniejszym dzień kończymy kursowym klasykiem, którego Ania nie miała jeszcze na koncie - Pavlín-Kráčalík (V+).

Trochę informacji o ścianach w okolicy Brseču (wschodnia Istria), które odwiedziliśmy podczas krótkiego wielkanocnego pobytu. Z moją jedną sprawną ręką pozostało poszukać czegoś łatwiejszego, tym razem odpuściliśmy więc najpopularniejszy ale i wymagający sektor Nad Križem i zapoznaliśmy się z pozostałymi, oferującymi drogi dwu-trzywyciągowe - Šip, Belićev Stup oraz Podgrad. Wspinanie na nadmorskich klifach okazało się bardzo atrakcyjne, skała jest dobrej jakości, nawet na niżej wycenionych liniach trzeba jednak nastawić się na wymagające fragmenty i kilkumetrowe odległości między spitami oraz efektowne zjazdy w stronę wodnej czeluści 😊. Trudniejszych propozycji też nie brakuje, warto się więc wybrać!

Uszkodzone po wypadku ramię nadal nie pozwala na wspinanie, za długo bez Tatr wytrzymać się jednak nie da 😊. W ramach rehabilitacji wybrałem się więc z dawno nie widzianym kolegą Łukaszem na małą alpiniadę – Żleb Staniszewskiego na Granatach. W idealnych zimowych warunkach droga posiada jeden bardziej stromy odcinek lodowy (WI3, przy odkrytej skale ok. M4). Pozostałe trzy długości liny w dolnej części to firnowa rynna przedzielona prożkami. Druga połowa drogi to szeroki żleb – łatwy przy twardy śniegu, przy głębokim wymuszający jednak przejście na górny, łatwiejszy odcinek Filara Staszla i kontynuowanie nim do zwieńczenia ściany.

Ostatniego dnia obozu wypogadza się na kilka godzin, szkoda byłoby więc tego nie wykorzystać. Szukając rokującej na warunki krótkiej linii na niskiej ścianie decydujemy się na Drogę Mączki (latem V+ A1, tatrzańsko-zimowo ok. 7) na Liliowej Kazalnicy. Kluczowy wyciąg schowany jest pod dachem i ma charakter drytoolowy, pozostałe odcinki są dużo łatwiejsze, więc stwierdzamy, że nawet zasypane powinny być do przejścia. Na podejściu cieszymy się niespodziewanymi betonami, jest to jednak złudne – po wejściu w ścianę jest dużo gorzej i ma to swoje konsekwencje…

Piątkowy poranek na obozie w Moku przywitał nas deszczem (!), co oczywiście oznaczało zmianę planów. Krótką przerwę od opadów postanowiliśmy wykorzystać z Michałem „jakkolwiek” - jak wiadomo Bula jest idealną ścianą na takie okoliczności! Wybierając kombinację Pewnego Razu na Buli, na która składają się drogi W Poszukiwaniu Trudności (M4+) oraz Bruce Lee i Złodzieje Dróg (ok. M6-), otrzymujemy teoretycznie około 250 metrów wspinania 😉 – realnie trudności to jednak dwa krótkie odcinki w pierwszej części i jeden ładny wyciąg w drugiej. Jak na Bulę jest to jednak na pewno linia warta polecenia – dla bardziej doświadczonych dobra na rozruch, dla mniej – na spróbowanie czegoś troszkę trudniejszego od tutejszych piątek.

Cztery dni na koordynowanym przeze mnie obozie klubowym nad Morskim Okiem minęły (podobnie jak cały sezon zresztą) pod znakiem kiepskiej pogody i słabych warunków. Na zaplanowane drogi nie było szans, pozostały opcje „rezerwowe” i integracja w całkiem pokaźnym jak na te okoliczności gronie (40 osób). W czwartek wybieramy się z Michałem i Szymonem na Kazalnicę Cubryńską – z powodu zawieruchy jaka ma miejsce od rana wymarzoną Momę zamieniamy na bardziej realny cel, Sen Zielonych Motyli (ok. M6). Droga jest ciekawa i różnorodna, stanowi trudniejszą alternatywę dla popularnej Jagiełło-Roj (M5), z którą dzieli ostatnie wyciągi.

W pierwszy pogodny od kilku tygodni weekend w Tatrach wybieramy się z Michałem i Szymonem na Halę Gąsienicową. Na celownik obieramy Filar Leporowskiego na Kozim Wierchu, gdy jednak okazuje się, że płyty na nim są zaklejone śniegiem, skręcamy pod wschodnią ścianę Kościelca na WHP114 (latem V, zimą ok. M5+). Sto-czternastka to niewątpliwie jeden z zimowych klasyków na Hali – jest trochę śniegu i lodu, nieco łatwego mikstu, jak i dwa trudniejsze wyciągi skalne, do tego kończymy wprost na szczycie. Z drogą miałem porachunki sprzed lat - wtedy z powodu gwałtownego załamania pogody musieliśmy wycofać się z Jackiem z kopuły szczytowej (RELACJA).

W położonym obok Lutyni (gmina Lądek-Zdrój) Skalnym Wąwozie znajduje się spore skupisko twardych gnejsowych skał, które zostały świetnie zaadaptowane pod kątem wspinania z dziabami. Dzięki temu miejsce stało się najpopularniejszym rejonem drytoolowym nie tylko w Kotlinie Kłodzkiej, ale i w całych Sudetach. Do dyspozycji (stan na początek 2023) jest ponad 70 dróg od M3 do M8 zlokalizowanych na 9 skałach, większość linii jest gęsto obita ringami. Wspinanie jest dość techniczne, obok połogich spękanych płyt pojawiają się okapiki, nie brakuje też górskich formacji - szerokich rys i zacięć. Miejsce jest nie tylko atrakcyjne i pouczające wspinaczkowo, w przeciwieństwie do kamieniołomów ma też bardzo fajny "górski" klimat.

Po re-ekipacji rejonu końcem 2023 roku w Dolinie Wrzosy do dyspozycji w dwóch sektorach (Nora i Mazut) jest około 20 drytoolowych linii, w przedziale od M3 do M8. Sporo niżej wycenionych dróg nadaje się do nauki oraz na rozwspin, na kilku trudniejszych są wymagające odcinki tarciowe lub przewieszone fragmenty. W kilku miejscach są fajne trawy, które warto szanować i wspinać się po nich przy mrozie. Wystawa ścian jest zachodnia, rano odczuwalna temperatura może być dużo niższa niż realna - również z powodu bliskości potoku. Duży wygodny parking jest TUTAJ, same skały TUTAJ - dojście zajmuje ok. 5 minut. Rejon pierwotnie zagospodarował Marcin Taśma Tasiemski, na innych skałach są też drogi letnie. W galerii kilka fotek z dziabania, topo oraz mapka.

Po powrocie z Sycylii ciężko z powrotem przestawić się na tryb zimowy, gdy jednak w Tatrach nadchodzi słoneczna (choć mroźna i wietrzna) sobota nie ma co szukać dalszych wymówek 😉. Niezbyt sprzyjające warunki powodują, że porzucamy plan by działać wysoko i wybieramy się na Galerię Szatana, której mimo planów nie udało się jeszcze nigdy odwiedzić. Północno-wschodnia zerwa oferuje ponad 20 dróg, a nowych cały czas przybywa – dominują linie średnio-trudne, choć nie brakuje i ekstremów jak Fyzioklinik (M11), Magická linia (M8+) czy słynna Popradská strecha (M9). Obok tej ostatniej biegnie stara Popradská cesta (oryg. M6-) o potwierdzonej zimowej urodzie - to właśnie ją bierzemy na celownik przy okazji pierwszej wizyty.

Ostatni dzień 2023 roku to zarazem ostatni dzień naszego tygodniowego pobytu w Palermo – przed powrotem do zimowej Polski nie wypada więc nie spędzić go na wspinaniu 😊. Ponieważ dzień wcześniej mocno wyeksploatowaliśmy się na wymagającym dla nas Orizzonti contrapposti (RELACJA), zamiast planowanej wizyty w sektorze sportowym, postanawiamy wybrać się na jeszcze jedną górską drogę – tym razem jednak taką, którą w całości poprowadzić będzie mogła Ania. Finalnie decydujemy się wrócić Santa Margherita, gdzie kilka dni wcześniej przeszliśmy Palermo in Love (RELACJA).

Po zapoznaniu się ze ścianami na skraju masywu Monte Gallo, tym razem postanawiamy wybrać się w jego głąb. O potencjale rejonu pisałem już wcześniej, ciekawych dróg cały czas przybywa. Jedną z nich jest Diretta Amari (7a, 12 wyc.) otwarta w roku 2022 przez Filipa Babicza (INFO). Mimo rekomendacji samego autora nie udaje mi się przekonać potencjalnego partnera, pozostaje więc jak zawsze liczyć na asystę dzielnej Ani 😊. Pod drogą nie decydujemy się jednak na spróbowanie – wizja prowadzenia wielu wymagających wyciągów w 80% na własnej asekuracji przy braku pełnej sprawności i krótkim dniu z góry skazana jest na niepowodzenie. Może kiedyś jeszcze się uda, tymczasem wracamy wzdłuż muru pod „plan B” - częściowo obite Orizzonti contrapposti (6c+, 9 wyc.).

Po wizycie na turni Quota 280 (RELACJA) dwa dni później wracamy na położoną obok większą ścianę, Santa Margherita. Spośród polecanych w przewodniku linii wybieramy tą prezentującą się najciekawiej, a przy okazji najtrudniejszą - Palermo in love (VIII-/6c+, 11 wyc.). Droga jest bardzo ładna i różnorodna – prowadzi zarówno rysami i zacięciami, jak i przez płyty oraz przewieszki. Najtrudniejsze fragmenty obite są spitami, na pozostałych konieczna jest własna asekuracja, stąd też określenie „modern alpine route”. Wspinanie jest świetne ale i dość wymagające nawet na łatwiejszych wyciągach – finalnie prowadzę wszystkie, a aż trzy wymagają powtórki. Z ostatnim trudnym odcinkiem rozprawiamy się rzutem na taśmę i ze ściany wychodzimy już po ciemku, z jedną czołówką 😊.

Tradycyjnie już w okresie świąteczno-noworocznym wybieramy się na tydzień w cieplejsze miejsce – tym razem większą ekipą wizytujemy sycylijskie Palermo. Na drogach sportowych potwierdza się, że kontuzja uniemożliwi mi wspinanie na 100%, skupiamy się więc z Anią na wielowyciągach w osiągalnych trudnościach. Mieszkając w Mondello znajdujemy się pomiędzy dwoma masywami oferującymi w tym zakresie ogromne możliwości – Monte Gallo oraz Monte Pellegrino. Eksploracja ścian cały czas trwa – w ostatnich latach pojawiło się kilkadziesiąt dróg, stale wytyczane są też kolejne. Znajdziemy tutaj zarówno drogi w pełni tradowe, jak i częściowo czy całkowicie obite, w szerokim zakresie trudności oraz długości (sporo przekracza 300 metrów).

Na początek sezonu zimowego w Tatrach wybieramy się z Michałem i Szymonem na wschodnią ścianę Młynickiego Soliska. Złoty Filar (M4/M5) wydaje nam się dobrą opcją na rozruch – długa ale przystępna droga z odcinkami w skale poprzetykanymi fragmentami trawkowymi i łatwe wyjście do grani szczytowej. W dobrych warunkach ścianę można polecić jako ciekawą alternatywę dla Tępej – obok są też drogi o podobnym charakterze np. Filar 116 czy Kubinove Żebro i żleby. W naszym przypadku wszystko zaprane było luźnym śniegiem, zaczęła się odwilż i wiał mocny wiatr, skończyło się więc godzinami żmudnej pracy i brodzeniem w żlebie wyjściowym po zmroku 😉.

Tradycyjne już po zakończeniu sezonu krótkie podsumowanie oraz linki do wszystkich relacji jakie pojawiły się na blogu w omawianym okresie. W Tatrach udało powspinać się na 26 drogach (25 ukończonych), co przełożyło się na ok. 6290 metrów i 133 wyciągi. Biorac pod uwagę uporczywą kontuzję, długie okresy niepogody, dwa wyjazdy alpejskie w środku sezonu i wczesny atak zimy nie ma co narzekać - na koncie pojawiły się kolejne perełki, kilka rzadziej powtarzanych linii oraz piękna łańcuchówka. W Alpach i na innych dużych ścianach uzbieralo się jeszcze więcej metrów (ok. 7475) i wyciągów (212). Ważniejsza od liczb jest jednak uroda dróg - większość spośród 20 linii (3 jeszcze w okresie zimowym) jest świetna, a kilka z nich zalicza się do największych górskich klasyków.

Po dwóch dniach działania na północnych ścianach Monte Monaco przenosimy się na imponujący 400-metrowy filar wschodni – Sperone Est. Niestety marzenia o poprowadzeniu pięknej ale i bardzo intensywnej drogi Orient Express (6c+) trzeba odłożyć na "zdrowe" czasy, tymczasem zadowalamy się łatwiejszym klasykiem - Sogni d’Oro (6b). Wspinanie zakończyć można po siedmiu wyciągach, lepiej jednak dorzucić kolejne kilka z Via delle Punte i skończyć na szczycie. Oryginalna wycena całości (6b+) jak i większości wyciągów została słusznie obniżona – poza przystępnością zaskoczyła nas też bardzo gęsta stała asekuracja (wystarczą same ekspresy). W skrócie ładnie i przyjemnie, a do tego niezwykle widokowo i z finiszem na najwyższej górce w okolicy 😊.

Drugiego dnia wspinania w masywie Monte Monaco wybieramy się na turnicę położoną tuż obok odwiedzonej wcześniej ściany północnej. Na celownik obieramy prezentującą się świetnie linię Parole al Vento (6b+/6c) i popularnego klasyka biegnącego mniej ciągowym terenem - L'Abito Non Fa il Monaco (6b). Po nocnej ulewie pierwsza droga jest mocno zalana, skała schnie jednak w oczach – postanawiamy więc odwrócić kolejność działania i zacząć od drogi łatwiejszej, ryzykując nieco czy moje niesprawne barki dotrzymają do wieczora i czy uda się zaliczyć główny cel.

Chcąc złapać trochę Słońca przed zimą decydujemy się wyskoczyć gdzieś na długi weekend. W ostatniej chwili wybieramy Sycylię, którą odwiedziliśmy już kiedyś dla sektorów sportowych w okolicy San Vito Lo Capo, na które koniecznie trzeba będzie wrócić. Tym razem z powodu pogłębionej kontuzji jakiekolwiek mocniejsze wspinanie nie wchodzi w moim przypadku w grę, postanawiamy więc poeksplorować górujące nad wspomnianą miejscowością Monte Monaco pod kątem odpowiednio przystępnych dróg wielowyciągowych. I tak w trzy dni odwiedzamy trzy ściany masywu będącego nadmorską wizytówką okolicy, na których mimo niezbyt sprzyjających warunków udaje przejść się cztery spośród dość sporego grona polecanych linii.

W ostatnią niedzielę października po świeżym opadzie śniegu sporo ścian w Tatrach jest niedostępnych, do tego mocno wieje. Mimo tego upieramy się by raz jeszcze w tym sezonie dotknąć granitu i nacieszyć oko wysokogórskim krajobrazem. Wybór pada na Zamarłą Turnię, gdzie w słoneczny dzień wspinać można się nawet w tak niesprzyjających warunkach. W planach mamy drogę otwartą raptem kilka tygodni temu – Veni (VII+), oferującą trzy trudniejsze wyciągi prawie kompletnie wyposażone w stałe punkty oraz dwa łatwiejsze na własnej asekuracji. Jeżeli pogoda i czas pozwolą chcemy dorzucić coś jeszcze – na miejscu jednak okazuje się, że na realizację naszego pomysłu nie ma szans. 

Po pięknym wrześniu w Tatrach pogoda w październiku nie rozpieszcza – prawie cały czas pada i mocno wieje. Gdy w końcu trafia się bezdeszczowa (choć nadal wietrzna) niedziela, postanawiamy wykorzystać „okienko” by wybrać się na którąś z wyżej położonych słonecznych ścian. Finalnie decydujemy się na południowo-zachodnią Jaworowego i tegoroczną (2023) nowość - Grilované cencúle (VII+), czyli Grillowane sople 😊. Droga okazuje się świetna i spokojnie może pretendować do grona nowoczesnych klasyków! Wspinania jest całkiem sporo i to w różnorodnych formacjach, warto czuć się jednak swobodnie na prowadzeniu siódemek – mimo gotowych stanowisk i wielu spitów nadal pozostaje sporo nie zawsze ewidentnych odcinków na własnej asekuracji.

W pochmurną i wietrzną sobotę wybieramy się z Dominikiem na Galerię Osterwy, gdzie udaje dorzucić się do kolekcji dwie kolejne ósemkowe linie – nie zaliczane do grona najpopularniejszych na ścianie, ale warte uwagi. Zaczynamy od Gulivera (VIII-), gdzie szczególnie ciekawy jest cały drugi wyciąg oraz efektowne wyjście z dachu na ostatnim. Po południu z powodu słabych warunków i dokuczającej kontuzji odpuszczamy główny cel i robimy Elinę (VIII). Tutaj poza mocnym bulderem na starcie czekają m.in. ładna tradowa rysa oraz techniczna płyta - jest krótko ale intensywnie.

Połączenie Granią Wideł dróg Stanisławskiego na północnej ścianie Małego Kieżmarskiego z jego linią na zachodniej ścianie Łomnicy chodziło mi po głowie od dłuższego czasu. Z realizacją koncepcji wyprzedził mnie Grzesiek Folta, robiąc to w świetnym stylu (free solo w 5h50m) i nadając jej roboczą nazwę „Stanisławski Widły”. Dwa tygodnie poźniej powtarzamy łańcuchówkę z Szymonem.

Droga Wachowicza na Mnichu mimo niewielkiej długości jest niewątpliwie jedną z tatrzańskich perełek. Efektowna linia poprowadzona wzdłuż zacięć przecinających środek wschodniej ściany oferuje przepiękne i różnorodne wspinanie rodem z najlepszych alpejskich klasyków. Po re-ekipacji przeprowadzonej w 2006 roku drogę przechodzi się na trzy wyciągi (40m-30m-20m), z których dwa kluczowe wyposażone są w spity – na uzupełnienie wystarczy minimum własnego sprzętu. Zdecydowanie warto rozważyć tzw. Kombinację Dawidowicza czyli połączenie Wachowicza z Baryłą-Stonawskim (VIII/VIII+) – w ten sposób uzyskujemy świetne i logiczne połączenie ciągu zacięć pod i nad Dolnymi Półkami.

Po noclegu w wygodnej kolibie pod Szarpanymi Turniami, następnego dnia rano udajemy się pod Galerię Gankową by przejść Filar Centralny (VII). Droga jest niewątpliwie bardzo ciekawa i zasługuje na miejsce w tatrzańskim TOP, należy ją jednak traktować poważnie. Trudności są bowiem dość mocne w swoim stopniu, niewiele przejść w obecnych czasach skutkuje porostami, a zgnite haki bardziej utrudniają asekurację niż pomagają. Linia trochę kluczy, dzięki opisowi i zdjęciom nie będzie jednak problemu z interpretacją schematu – warto więc skorzystać i się wybrać 😊. Startując z Doliny Rumanowej czeka nas dość nietypowo nie podejście, a zejście pod ścianę.

Niespotykanie jak na ten sezon pogodny weekend następujący po kilku dniach bez opadów przyczynił się do prawdziwego oblężenia tatrzańskich ścian. W końcu podziałać można było również na północnych wystawach, stąd decyzja by wybrać się na rzadko suchą Galerię Gankową. Postanawiamy więc w sobotę powspinać się w Złomiskach by kolejnego dnia rano przejść do położonej tuż obok Doliny Ciężkiej. Spośród kilku potencjalnych celów wybór pada na zachodnią ścianę Szarpanej Turni, gdzie od dawna na oku mam dwie nieczęsto powtarzane, ale naprawdę piękne i godne polecenia linie – Strechę (VII+) oraz Sedem životov (VIII).

Cesta do hôr to jedna z najlepszych ósemkowych linii w Tatrach – długa, piękna i oferująca sporo różnorodnego wspinania. To też jedyna droga na południowej ścianie Kieżmarskiego mająca trudne wyciągi zarówno pod, jak i nad Rampą - co ciekawe kluczowe są pierwszy i ostatni odcinek. Oryginalna wycena (VIII-) po pierwszych przejściach została nieco skorygowana (wg opisu J. Gurby VIII/VIII+), pojawiało się też trochę uwag co do jakości stałej asekuracji. Ta okazała się jednak lepsza niż się spodziewaliśmy – owszem spity są niekiedy w dziwnych miejscach (montowane ze zjazdu) oraz zdarzają się długie odcinki bez przelotu, ale tylko przed lub po trudnościach i w terenie maksymalnie szóstkowym. A więc jest górsko ale nie niebezpiecznie (S2-S3).