Po niespodziewanym wycofie ze Sprężyny (szczegóły TUTAJ) na drogę wracamy już po tygodniu – tym razem mimo iż warunki są dużo lepsze, na Kotle nie wspina się nikt. Spokojnie możemy więc zmierzyć się z jednym z największych zimowych klasyków wspinaczkowych Morskiego Oka. Z powodu sporego mrozu w drogę wchodzimy dość późno – pierwszy wyciąg jest jednym z dwóch najtrudniejszych i bardzo zależy nam by zrobić go w pierwszej próbie. Po dotarciu pod ścianę podchodzimy około 30 metrów do stanowiska startowego pod kominem i rozpoczynamy wspinanie – dolną połowę drogi prowadzić będzie Michał, mi przypadnie górna część.

W mroźny i wilgotny niedzielny poranek podchodzimy do Morskiego Oka by mimo znacznego opadu śniegu w poprzednich dniach spróbować przejść Sprężynę na Kotle Kazalnicy. Kluczowe skalne odcinki na drodze nie są podatne na warunki, zdajemy sobie jednak sprawę, że pozostałe będzie trzeba odśnieżać i nastawiamy się na długi dzień w ścianie. Na Czarnym Stawie chmury są tak gęste, że mamy problem ze zlokalizowaniem ściany – finalnie jednak ku swojemu zdziwieniu łapiemy ślady prowadzące pod Kocioł. Na miejscu okazuje się, że pomimo kiepskich warunków na tą dość wymagającą przecież drogę chętny jest jeszcze jeden zespół!

Trzeciego dnia pobytu na klubowym obozie w Kieżmarskiej postanawiamy wybrać się w sprawdzonym trójkowym zespole na coś dłuższego. Finalnie decydujemy się na około 700-metrową (ok. 500 m przewyższenia) drogę Atlantida (M6), forsującą skalne spiętrzenie Pośredniego Kieżmarskiego Strażnika w dolnej części, łatwe żebro w środkowej oraz podstawę ściany czołowej Kopy Kieżmarskiej w górnej. Warunki wspinaczkowe są bardzo dobre, nie sprzyja jedynie niska temperatura oraz popołudniowe zachmurzenie z niewielkim opadem śniegu. Startujemy niespiesznie po śniadaniu w schronisku – okazuje się bowiem, że przed nami na drogę wybiera się jeszcze jeden zespół. Zapowiada się więc pobyt w ścianie do wieczora 😊.

Drugiego dnia obozu pogoda znacznie się pogarsza – mrozi, wieje i sypie. Pocieszam się, że przynajmniej nie trzeba iść na nic długiego – kilkanaście godzin po powrocie z długiej alpiniady (Filara MKW) szybka i krótka droga będzie w sam raz 😉. Na szczęście w Kieżmarskiej propozycji na taką okazję nie brakuje – tym razem decydujemy się na Skrajnego Strażnika i jedną z dwóch dróg częściowo się pokrywających – Rambo lub Živagove blues. Pod ścianą stawiamy się w trójkowym zespołu już po 20 minutach od wyjścia ze schroniska i zgodnie stwierdzamy, że druga linia prezentuje się ciekawiej.

Tym razem z koordynowanym przeze mnie klubowym obozem zawitaliśmy do Doliny Kieżmarskiej. Pierwszego dnia pobytu, z okazji urodzin Ani, proponuję jej piękną i długą alpiniadę – Północno-Zachodni Filar (Grań) Małego Kieżmarskiego Szczytu, zwany potocznie Filarem Grosza. Wspinaczkę postanawiamy dodatkowo wydłużyć – zamiast podchodzić przez Dolinę Dziką, startujemy od podstawy ściany Żuławskim. Pogoda i warunki śniegowe są bardzo dobre – dzięki temu praktycznie całość pokonujemy na lotnej asekuracji. Filara nie należy jednak lekceważyć – do przejścia jest ponad kilometr, co wymaga odpowiedniego zapasu sił jak i sprawnego poruszania się zespołu w zróżnicowanym terenie mikstowym i skalnym.

Od dłuższego czasu w Tatrach na przemian sypie i wieje, większe ściany muszą więc poczekać. Nie oznacza to jednak, że nie da się fajnie powspinać – jednym z lepszych miejsc na takie okoliczności są tzw. Królewskie Baszty położone w obrębie Filara Birkenmajera na Sławkowskim Szczycie (legenda TUTAJ). Mnóstwo krótkich ale interesujących linii znajduje się zwłaszcza na położonej zaraz nad lodospadem Veverki Niżniej Królewskiej Baszczie. Po przejściu kilku klasyków (m.in. łączone z Veverką Pontonovy kut M5+, Piranha M6+ czy Tragikomedia M7) czas na jedną z najlepszych dróg na ścianie - dłuższe i bardziej wymagające Dobré skutky (M7).

Kilka zdjęć z popołudniowej wizyty na Záhradkach. Lód jest tym razem świetnie wylany i daje kilka możliwości przejścia - od ok. WI4 z prawej strony do ok. WI5 z lewej. Idąc na jeden wyciąg do łańcuchów zjazdowych mamy ok. 50 metrów od podstawy lodu. Załączam dodatkowe zdjęcie z rozmieszczeniem stanowisk oraz zdjęcia Prawych Záhradek (ok. WI3). Dla porównania wpis z 2018 roku - TUTAJ.

Podczas zeszłotygodniowej wizyty w Białej Wodzie (RELACJA) jak zawsze zerkałem z ciekawością w kierunku „mitycznej” drogi jaką jest Alicja w Krainie Czarów. Linia nie jest co prawda ani za długa (ok. 70 metrów) ani za trudna jak na dzisiejsze czasy (WI5 M7), jednak z powodu wyjątkowego rodzaju wspinania oraz ulotnego charakteru (rzadko się tworzy i może zniknąć w jeden dzień) cały czas uchodzi za tatrzańską perełkę. Gdy okazało się, że tym razem lód jest wystarczająco wylany i tak nie zakładałem że na drodze zawitam za kilka dni – okienko na przejście jest przeważnie krótkie, poza tym trzeba też do niej dojrzeć...

Po świetnych warunkach wspinaczkowych w Tatrach nie ma już śladu - od dwóch tygodni sypie i wieje, miłośnikom dziabek pozostaje więc trenowanie w rejonach drytoolowych lub wykorzystywanie krótkich okienek pogodowych na wspinanie lodowe w dolnych partiach dolin. Kilkugodzinne niedzielne przejaśnienie poświęcamy więc na wizytę w Białej Wodzie – zabieram partnerkę na znane mi już Oczy Pełne Lodu oraz oblegane jak zawsze Kaskady. We wpisie trochę zdjęć z obu lodospadów, dla porównania warto zerknąć również do obszernej relacji z 2019 (TUTAJ) i krótszej z 2017 (TUTAJ).

Droga Stanisławskiego (znana też jako Weberovka) to piękna, historyczna linia na północnej ścianie Małego Kieżmarskiego Szczytu, a jej dolna część to zimą wielki tatrzański klasyk. Dobre warunki lodowo-śniegowe w Kominie zdarzają się jednak rzadko, świetne raz na kilka lat – gdy tylko okazało się że właśnie ma to miejsce, decyzja o działaniu podjęta została błyskawicznie. Dodatkowe wyzwanie to przejście całej ściany – ze względu na płytowy charakter jej górną część robi się najczęściej Drogą Szczepańskiego. W ten oto sposób dołożyć można cegiełkę do tzw. Trylogii Tatrzańskiej, obejmującej drogi na trzech wielkich północnych ścianach – Małego Kieżmarskiego, Ganku oraz Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego.

Świetne warunki wspinaczkowe z wystaw południowych 'przeniosły się' w dolne partie ścian północnych. Gdy tylko dowiaduję się, że Komin Stanisławskiego na Małym Kieżmarskim jest w całości pokryty lodem i firnem, od razu decydujemy by weekend spędzić nad Zielonym Stawem. W sobotę mocno wieje, mimo to pod dotarciu do schroniska postanawiamy zrobić jakąś krótką i fajną drogę, a takich w masywie MK nie brakuje. Finalnie wybieramy Nás nedobegať (M5) – w skrócie to dwa łatwiejsze wyciągi skalno-trawkowe i dwa drytoolowe (w tym jeden długi i dość wymagający), ewidentna linia i szybkie zejście lub zjazd z Kieżmarskiej Buli. Coś w sam raz na szybką akcję dzień przed poważniejszym wspinaniem.

Po wspinaniu na Huńcowskim jestem przekonany, że inne słoneczne wystawy również są w świetnych warunkach, dlatego z mojej listy ‘wygrzebuję’ drogę wiodącą środkową depresją południowo-zachodniej ściany Wielkiej Granackiej Baszty. Artur Paszczak pisał, że to mega-klasyk i wspaniała zimowa wyprawa, co prawda powaga drogi obecnie jest niższa (stanowiska z ringów i sporadyczne stałe punkty), z urody nie straciła jednak nic! W dobrych warunkach wspinanie jest świetne oraz idzie bardzo sprawnie – należy jednak pamiętać, że do pokonania mamy ponad 500 metrów. Maksymalne trudności latem (też warto jak ktoś szuka cesty długiej ale ewidentnej i nietrudnej) to IV+, zimą kilka odcinków ma ok. M5. Co ważniejsze – to piękna linia w dużej ścianie, z końcówką granią wprost na widokowy szczyt!

Kilka dni po wspinaniu na słonecznej Sardynii, czas na powrót do tatrzańskiej zimowej rzeczywistości 😊. Początek stycznia jest bardzo mroźny, na rozwspin wybieramy więc przyjemną drogę w Słońcu – wiodącą środkowym filarem Huńcowskiego Spišską cestę autorstwa pary Hutlák-Gally. Latem to łatwy klasyk, zimą fajny mikst z kilkoma drytoolowymi odcinkami. Do przejścia mamy 8 krótkich wyciągów i dodatkowe 100 metrów do ścieżki, skąd łatwo w dół do szlaku lub do góry na szczyt. Trudności zimą mieszczą się w przedziale M3-M4, z jednym trudniejszym wyciągiem (ok. M4+), jest bardzo komfortowo bo do dyspozycji mamy gotowe stany z ringów i trochę stałych punktów. Dodatkowo czas umila świetny widok na wschodnią ścianę Łomnicy i południową Kieżmarskiego.

Ostatniego dnia pobytu na Sardynii wybieramy się na słynną Aguglia di Goloritzè, górującą nad jedną z piękniejszych plaż we Włoszech. Maurizio Oviglia (autor przewodników) pisze, że nie da się wspinać na wyspie, a na Goloritzy nie być 😊. Na iglicy wytyczono kilkanaście linii w przedziale trudności od 6b do 7b+, my decydujemy się na jedną z najczęściej powtarzanych i rekomendowanych – Sole Incantatore (6c, 140 m) na skierowanej ku morzu ścianie północnej. Droga okazuje się świetna – ciągowa i mocno wspinaczkowa, w kapitalnej skale i oczywiście pięknie umiejscowiona, z bezpieczną ale nie przesadną asekuracją (S2), wymienioną w 2020 roku. Pozycja absolutnie obowiązkowa!

Na Sardynii jest sporo ciekawych rejonów skałkowych, to co jednak wyróżnia ją na wspinaczkowej mapie Europy to liczba ścian z drogami wielowyciągowymi. Wybierając się na wyspę zaledwie na kilka dni planowaliśmy co prawda działać na sektorach sportowych, jednak po uświadomieniu sobie ile pięknych turni mamy pod ręką, postanowiliśmy wybrać się na przynajmniej trzy z nich. I tak po wspinaniu na malowniczej Pedra Londze (RELACJA) w ostatni dzień roku 2021 przyszła kolej na widoczną z niej niesamowitą ścianę – Punta Giradili. Drogi na niej poleciła nam zresztą stała bywalczyni wyspy i zarazem jedna z najlepszych polskich wspinaczek, Ola – nie mogło więc się nie podobać!

Po wspinaniu sportowym w rejonie Cala Gonone (o tym TUTAJ), wybieramy się na jedną z najpopularniejszych oraz najładniej położonych wielowyciągówek na całej Sardynii. Marinaio di foresta (6a+, 190 m) zlokalizowana jest na „wyrastającej” wprost z morza wschodniej ścianie Pedra Longa – choć trudności niewielkie, wrażenia i piękne widoki gwarantowane! By nie poświęcać drodze całego dnia (choć i tak warto!) wymyślam ciekawą kombinację – rano działamy na położonym niedaleko sektorze Villagio Gallico, a na Turnę przenosimy się po południu. Dzięki kompletnej asekuracji oraz łatwemu dostępowi, Marinaio można zrobić bowiem szybko i sprawnie – dzięki temu mamy dodatkowy czas na wspinanie sportowe lub plażowanie 😉.

Sardynia poza przepięknymi widokami, klimatycznymi plażami, oraz rzecz jasna pysznym włoskim jedzeniem i winem oferuje bardzo duże możliwości dla wspinaczy. Rejony sportowe rozrzucone są po całej wyspie i jest ich naprawdę sporo, dodatkowo to co wyróżnia Sardynię na wspinaczkowej mapie Europy to światowej klasy drogi wielowyciągowe. Podczas jednej krótkiej (tygodniowej) wizyty nie sposób oczywiście odwiedzić więcej niż kilku ścian, dlatego za pierwszym razem postanowiliśmy stacjonować w miejscu oferującym kilka sektorów sportowych w pobliżu, ale i w miarę dobry dostęp do dłuższych dróg na najładniejszych turniach.

Drytoolowy sektor w Częstochowie położony niedaleko opisywanej już Złotej Góry. Do dyspozycji jest 26 krótkich dróg, najwięcej w przedziale M5-M7 plus kilka trudniejszych - są zarówno piony, zacięcia jak i okapiki. Z robionych polecam szczególnie, idący wzdłuż szerokiej diagonalnej rysy, siłowy Smak tabaki (M6/6+), prowadzącą zacięciem Duszę Wojownika (ok. M5+, w topo błędnie M7) oraz świetną Ostatnią myśl (M7) z długą cienką ryską jakby stworzoną pod dziaby. Podobnie jak na rejonie obok do czynienia mamy z miękkim wapieniem, ze skały więc trochę się sypie. Załączam zdjęcia z kilku wizyt (aktualizowane), topo autorstwa Artura "Gumy" Pierzchniaka i mapkę.

Na rozpoczęcie sezonu zimowego w Tatrach wybieramy krótką, niedawno (2020) wytyczoną linię na Osterwie – Novembrovą (M6). Warunki śniegowe są kiepskie – po pierwszych opadach nie było jeszcze odwilży, luźny śnieg zalega w depresjach i na połogich płytach. Nasza droga zlokalizowana jest w górnej części północno-zachodniej ściany, po przekopaniu się z Cmentarza pod Galerię podchodzimy więc jeszcze dość sporo żlebem. Do pokonania mamy cztery wyciągi, najtrudniejsze fragmenty posiadają stałą asekurację, stanowiska są gotowe – coś w sam raz na komfortowy rozwspin i/lub brak warunków na dużych ścianach. Dodatkowo ze szczytu turni, na której kończymy wspinanie roztaczają się piękne widoki, m.in. na Grań Baszt czy Wysoką.

Sezon letni AD2021 był dość intensywny, udało się sporo powspinać zarówno w Tatrach (36 dróg/2 niedokończone, ok. 168 wyciągów i 6800 metrów), jak i Alpach (17 dróg, 164 wyciągi i 5900 m.). Jak zawsze miało być różnorodnie, stąd odwiedziny zarówno ścian popularnych, jak i rzadko chodzonych, długie/przygodowe drogi oraz krótkie/sportowe linie. Poniżej krótki tekst oraz zestawienie dróg wraz z linkami do relacji. Dodatkowo zaktualizowałem listy z Polecanymi drogami w Tatrach - od III do V+ (LINK) oraz VI- do VIII (LINK) - opis postaram się zrobić przed kolejnym sezonem, w przyszłości być może wyróżnione klasyki ujęte zostaną w osobnym opracowaniu dotyczącym najładniejszych dróg w Tatrach. W 2021 pojawiła się też nowa lista - Polecane drogi w Dolomitach.

Trzeci i ostatni dzień weekendowego pobytu w Paklenicy – cel główny (Klin) zrealizowany, przed podróżą powrotną namawiam jednak Anię by mimo zmęczenia dała się wyciągnąć na coś ładnego w pobliżu parkingu. Żal byłoby nie wykorzystać pięknej pogody, wiedząc że to ostatni letni górski wspin w tym roku! Proponuję jeden z lokalnych klasyków, przystępną (6a+) ale oferującą dość sporo wspinania (ok. 280 metrów) Drogę Słoweńską na Debeli Kuk. Ponieważ robiłem ją już trzy lata wcześniej (RELACJA), obiecuję szybkie przejście i przyjemne doznania – co nie do końca się sprawdza z powodu deficytu mocy i nieznośnego bólu stóp 😉. Zapominając o niedogodnościach - droga to tutejsza pozycja obowiązkowa, a jeżeli ktoś lubuje się w zacięciach - będzie zachwycony.

Piękny akcent na koniec długiego i intensywnego sezonu letniego w górach! Rzutem na taśmę (w drugiej połowie listopada) udaje zrobić się mega-klasyka, który stanowi ostatnią część Paklenickiej Trylogii – Klina (VIII-) na ścianie Anića Kuk. Na drodze wizytowaliśmy już rok temu, jednak nie był to zbyt rozsądny pomysł zaledwie kilka godzin po powrocie z Albatrosa (relacja TUTAJ) - sił brakowało nam już na początku drogi. Szybki wycof miał i swoje plusy – kilka minut później doszło do mocnego trzęsienia ziemi i uniknęliśmy konieczności przeżywania go w ścianie… Oczywiście na drogę zamierzaliśmy wrócić i gdy już wydawało się, że trzeba będzie poczekać do następnego roku – pojawiło się weekendowe okno pogodowe 😊.

Gdy wydawało się, że ostatnim akcentem letniego sezonu w górach było dwudniowe wspinanie w Tatrach w drugi weekend listopada, tydzień później wybieramy się na wydłużony weekend do Paklenicy. Trzydniowe okienko z piękną pogodą postanawiamy intensywnie wykorzystać – stąd też działany od razu po dotarciu na miejsce. Pamiętając jednak, że główny cel wyjazdu (słynny Klin na Anića Kuk) zaplanowany jest na dzień kolejny, na początek wybieramy krótką i przyjemną (6a+ z serii soft), a zarazem bardzo popularną drogę na położonym tuż obok parkingu prawym sektorze ściany Veliki Čuk – Karamara sweet temptations.

Dzień po przejściu kapitalnej Ody na Kieżmarskim udajemy się na niżej położoną ścianę, Wielką Łomnicką Basztę/Turnię PP. Wybrana droga, Začiatok príbehu (VIII-), na zmęczeniu okazuje się jednak dość wymagająca fizycznie i mentalnie. Co prawda trzy pierwsze wyciągi udaje mi się poprowadzić w pierwszej próbie, na ostatnim brakuje już niestety sił i... Słońca. Zamieszczam krótki opis oraz zdjęcia, licząc iż na drogę uda się jeszcze wrócić. Tym bardziej, że ma ona swoją dalszą część – na wyżej położonej turni znajdziemy powstałą wcześniej linię Nekonečný príbeh (ok. VIII). Początek opowieści (tłumaczenie na polski) jest więc powstałym w 2019 roku prequelem do Niekończącej się opowieści, będąc oczywiście również niezależną linią.

Powrót na jedną z najładniejszych dróg w Tatrach - Ódę na radosť (VII+). Po drugim przejściu podtrzymuję zdanie, że to absolutny top wśród dróg które robiłem - choć jako miłośnik płyt mogę nie być obiektywny 😉. Warunki w ścianie mimo połowy listopada świetne, trzeba było tylko przeboleć podejście z parkingu - kolejka w serwisie. Pod drogę dostajemy się szybko Lewym Puškášem, którego dzielimy na trzy ok. 100-metrowe odcinki. Tym razem dwa pierwsze wyciągi na Ódzie (2 x VI) prowadzi partnerka, ja zajmuję się trzema kolejnymi (3 x VII+), które dwa lata temu robiłem na drugiego – w tym obłędnym, 40-metrowym odcinkiem na Płycie Pająków. Szczegółowy opis drogi i topo w relacji z 2019 roku TUTAJ, poniżej trochę zdjęć z ostatniego przejścia.

Dzięki niskiemu położeniu i południowej wystawie na Rzeżuchowych Turniach wspinać można się zarówno wczesną wiosną, jak i późną jesienią – nawet przy ujemnych w cieniu temperaturach. W listopadowy poranek podchodzimy do opustoszałego schroniska nad zamarzniętym już Zielonym Stawem Kieżmarskim, skąd pod ścianę jest zaledwie pół godziny. Ania obiera za cel piękną płytę na drodze Korsvoldov tanec (VII), którą robiłem kilka lat temu i gorąco polecam (RELACJA). Plan dla mnie to z kolei poprowadzenie wytyczonego w 2019 Fantomasa (VIII). Pierwszą drogę niestety odpuszczamy – rano wieje i jest zbyt zimno na krawądki, po zjeździe spod trudności przenosimy się na łatwiejszego klasyka, również już mi znanego – Známkę monzunu (V+).

Po dwóch dniach wspinania na niskich ścianach w Dolinie Młynickiej, na koniec długiego weekendu przenosimy się wysoko w góry – do Doliny Batyżowieckiej. Tym razem ma być nietrudno i przyjemnie, a jednocześnie długo i przygodowo – warunki te zdecydowanie spełnia Filar Čihuli (V+, ok. 390 metrów). Droga jest bardzo ładna i choć trochę kluczy po filarze – ma dość intuicyjny przebieg, wyszukuje bowiem jego słabe punkty, dodatkowo wyprowadza wprost na główny wierzchołek. Warto zrobić, jest to jedna z ciekawszych piątek w Tatrach, a do tego wspinania na niej jest całkiem sporo! Akcję postanawiamy sobie dodatkowo urozmaicić zejściem wschodnią granią, co stanowi ciekawą alternatywę dla zjazdów ścianą.

Początek słonecznego, długiego weekendu w Tatrach spędzamy w Dolinie Młynickiej – na zachodnich ścianach Skrajnej Baszty (słow. Patrii) położonych w okolicy wodospadu Skok. Pierwszego dnia wybieramy się na sportową drogę Pre Jarku (IX-), której linia przecina wielką płytę na Turni. Mimo iż drogę przeszliśmy do końca, kluczowy wyciąg nie puścił w ciągu - umieszczam jednak opis by zachęcić do powtórzeń. Dzień później przechodzimy jedną z historycznych linii na położonej obok Ścianie – LTT (VII-), dodatkowo wracamy na Turnię gdzie zapoznaję się z okapem na bardzo ciekawej drodze autorstwa Tatarki (VII+/VIII-), tym razem jednak nie czas na prowadzenie całości (ma to miejsce rok później, relacja TUTAJ). PS. Pre Jarku udaje poprowadzić się klasycznie w roku 2025, relacja i zaktualizowany opis TUTAJ.

Kalamárka to jeden z najstarszych słowackich rejonów wspinaczkowych, położony w centralnej części kraju – w okolicy miejscowości Detva (rejon Bańska Bystrzyca). Skała to twardy wulkaniczny andezyt, o warstwowej budowie (świetne chwyty i stopnie) i bardzo dobrym tarciu. Do dyspozycji w tym niezwykle urokliwym miejscu mamy kilkaset obitych dróg o długości do 25 metrów, mnóstwo w przedziale V-VI i sporo VII-VIII – na kilka wizyt każdy z pewnością znajdzie coś dla siebie. Rejon słynie z rzadkiego obicia (szczególnie starsze linie) dlatego też dla własnego bezpieczeństwa lepiej nie wstawiać się w niektóre drogi na swoim limicie 😉. Na miłośników tradów również czeka mnóstwo propozycji, szczególnie tych łatwiejszych – jest to świetne i bezpieczne (rzeźba!) miejsce do nauki.

Weekend nad Popradzkim Stawem – mimo wcześniejszych dobrych prognoz pogoda nie pozwala niestety na realizację planów. W sobotę jest pochmurnie i zimno, kierujemy się pod Galerię Osterwy – tutaj udaje zrobić się jedynie krótką Haninę (VII+) z końcówką Foxuv sen (VII-). Niedziela wita nas piękną pogodą, gdy jednak rozgrzewamy się na znanej mi już drodze Plška (VI-) na Szarpanej, pojawiają się chmury i mocny wiatr. Temperatura odczuwalna spada poniżej zera i choć drogę kończymy, o działaniu na zachodniej ścianie możemy zapomnieć. Czując niedosyt zbiegamy do Plesa i podchodzimy pod Osterwę. Próbujemy Stredom steny (VI+) – niestety zaliczam odwrót spod trudności na kluczowym wyciągu, który jest kompletnie zarośnięty.